Bielsko-Biała, 22.02.2018 roku

Kwestie związane z kredytami bankowymi wypłacanymi w złotych, lecz indeksowanymi w odniesieniu do kursu franka szwajcarskiego (CHF), zostały już wielokrotnie rozstrzygnięte przez sądy różnych instancji, w tym także przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. Prawie we wszystkich tych sprawach sądy badały treść zakwestionowanych przez powodów postanowień umów kredytowych pod kątem ich zgodności z prawem, co skutkowało uznaniem znacznej części tych postanowień za niedozwolone klauzule umowne, nazwanych też klauzulami abuzywnymi. Podstawą materialno-prawną rozstrzygnięć sądowych jest przede wszystkim art. 385¹ w związku z art. 385³ kodeksu cywilnego.

Uprawomocnienie się orzeczeń sądowych uznających postanowienia za niedozwolone, wywołuje skutek w postaci wyeliminowania tych postanowień z umów kredytowych, co z kolei przekłada się na obowiązek zwrotu kredytobiorcy kwoty wygenerowanej treścią takich postanowień, natomiast pozostałe zapisy umowy pozostają w mocy.

Powyższe rozstrzygnięcia nie ingerują w podstawową zasadę umów, to jest w fakt, iż kredyt wypłacony w złotych został indeksowany w dniu jego wypłaty do franka szwajcarskiego, a wysokość kolejnych rat kredytu ustalonych w harmonogramie spłat spłacanych w złotych, wynika z przeliczenia kursem sprzedaży franka wobec złotego z dnia spłaty raty.

Całkowicie odmienne stanowisko sądy zajęły dotychczas tylko w kilku wypadkach poprzez przyjęcie, iż uznane za niedozwolone postanowienia umowne umowy kredytowej powodują przekształcenie kredytu w złotowy, ze stopniem oprocentowania kredytu złotowego obowiązującego w danym banku w dniu zawarcia umowy. Te nieliczne orzeczenia, w razie ich uprawomocnienia się, wywołają efekt w postaci przewalutowania kredytu frankowego na złotowy.  

Niniejszy artykuł przedstawia sprawę, którą radca prawny z kancelarii w Bielsku-Białej prowadził w imieniu mocodawców wobec Getin Noble Bank S.A. Kredytobiorcy zawarli umowę kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego (dalej CHF). W dniu zawarcia umowy kurs sprzedaży CHF wynosił niewiele ponad dwa złote. Chociaż kredytobiorcy spłacali kredyt terminowo i nie występowały żadne zagrożenia w terminowej spłacie, pomimo rosnącego kursu CHF wobec złotego, Getin Noble Bank S.A. zaproponował kredytobiorcom  zawarcie aneksu, który to, zdaniem banku, miał łagodzić skutki tego wzrostu.  

Jak wykazało późniejsze trzyletnie postępowanie sądowe, w całości akceptujące w końcowym wyroku kwotę wyliczoną przez pełnomocnika kredytobiorców, przedmiotowy aneks wywołał po stronie kredytobiorców szkodę w kwocie blisko 100.000 zł, która to szkoda została wyliczona wyłącznie do stycznia 2017 r. z pominięciem pozostałego, około dwudziestoletniego, okresu spłaty kredytu.

Aneks, który z pewnością został zaproponowany przez Getin Noble Bank S.A. wielu innym kredytobiorcom, wywołał następujące negatywne skutki finansowe dla klientów kancelarii radców prawnych w Bielsku-Białej:

• opłata za sporządzenie (zawarcie) aneksu stanowiła równowartość 1,65 % kwoty kredytu pozostałej do spłaty na dzień wejścia w życie aneksu i została ona doliczona do salda kredytu w dniu wejścia w życie aneksu,
• na okres obowiązywania aneksu (2 lata) bank podwyższył swoją marżę (oprocentowanie) o blisko 100%. Podniesienie marży Banku na okres 24 miesięcy skutkowało zwiększeniem zobowiązania kredytobiorców o kwotę ponad 15.000 CHF, która to kwota także została doliczona do kapitału kredytu pozostałego do spłaty,
• doliczenie do salda kapitału dwóch rocznych składek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w łącznej kwocie blisko 4.000 CHF. Ponadto, od tak powiększonego kapitału do spłaty, kredytobiorcom były naliczane umowne odsetki, podwyższając całkowity koszt kredytu w stosunku do wyliczonego przy zawarciu umowy.

Aneks został przez bank zredagowany w takiej formie, aby kredytobiorcy nie byli w stanie określić skutków finansowych po jego wygaśnięciu. Sądy dwóch instancji orzekające w sprawie, oparły swoje wyroki na opiniach biegłych sądowych z zakresu bankowości oraz rachunkowości przedsiębiorstw i banków. Biegły między innymi ocenił, iż konstrukcja umowy jest skomplikowana i nieczytelna, a zastosowanie aneksu mogło nawet pogłębić problem interpretacji zapisów umowy.   Użycie nazwy NBP w nazwie produktu banku komercyjnego biegła uznała za nadużycie i zachowanie nieetyczne, mogące dodatkowo wprowadzić kredytobiorców w błąd poprzez bezprawne użycie autorytetu banku centralnego. W podsumowaniu opinii biegła zawarła konkluzję, iż „informacje, które bank przekazał kredytobiorcom były niepełne i nieprzejrzyste. Nie pozwoliły kredytobiorcom prawidłowo ocenić ryzyka i naraziły ich na dodatkowe, wysokie i nieuzasadnione koszty obsługi zadłużenia”.  Fakt szkody po stronie kredytobiorców jest bezsporny, jedynie jej wysokość może się zmieniać – zmniejszać lub zwiększać – w zależności od kształtowania się kursu złotego wobec franka szwajcarskiego.

W postępowaniu wywołanym apelacją pozwanego Banku, Sąd Apelacyjny uznał potrzebę powołania kolejnego biegłego. Biegła w swojej opinii nie miała wątpliwości odnośnie faktu, iż przedmiotowy aneks jest niekorzystny dla kredytobiorców i na skutek podpisania aneksu ponieśli oni szkodę (tylko we wskazanym wyżej okresie) w wysokości blisko 100.000 zł.

Reasumując opisany wyżej przypadek, a przecież Getin Noble Bank zawarł z pewnością dziesiątki lub setki takich aneksów, rażąco zostały naruszone zasady opisane w Kodeksie dobrej praktyki bankowej Związku Banków Polskich, takie jak: profesjonalizm, rzetelność, rzeczowość, staranność, najlepsza wiedza, odpowiedzialność społeczna, uczciwość czy innowacyjność. Banki powinny kierować się nie tylko uwarunkowaniami ekonomicznymi, ale również słusznymi interesami swoich klientów oraz lokalnego środowiska. Dodatkowo, banki w swoich działaniach powinny uwzględniać szczególne zaufanie jakim są darzone oraz wysokie wymagania co do rzetelności, solidności i wiarygodności, traktując wszystkich swoich klientów z należytą starannością.

W przypadku zainteresowania prowadzeniem przez tutejszą Kancelarię podobnej sprawy, zapraszam do kontaktu w celu ustalenia terminu spotkania.